ІШКІ СЫНШЫ
Сіз жұмысқа құлшыныспен отырасыз, бірақ кенеттен сіздің басыңызда келесі ойлар пайда болады: «Бұл қолымнан келмейді, бастаудың да қажеті жоқ. Жалпы, бұл кімге керек – тек уақытымды босқа өткіземін». Ия, бұл басты демотиватордың – ішкі сыншының дауысы. Шын мәнінде, оның функциясы – сізді қорғау. Ол жұмыс сапасын, сіздің беделіңіз бен тиімділігіңізді ойлайды, сізді қателіктер мен жағымсыз тәжірибелерден қорғауға тырысады. Бірақ, ол мұны сізге өмір сүруге кедергі келтіретін қатал және өзіңізді қор қылып жасайды.
Не істейін?
Алдымен мынаны түсініп алыңыз: егер сіз өзіңіздің кемшіліктеріңіз үшін өз-өзіңізді сынауды қойсаңыз, бұл сіздің дамуыңыздың тоқтауы мен сізді дарынсыздық батпағы жұтып қоятынын білдірмейді. Бірақ сіздің өміріңізде созылмалы күйзеліс аз болады, өйткені үнемі өзіңізді-өзіңіз сынға салып отыру дәл осыған әкеледі. Әрине, онда ақылға қонымды түйірі бар. Сонымен, оны табыңыз, содан кейін анықтайтын және құнсыздандыратын ішкі дауысты қолдаушы және жанашыр дауысқа ауыстырыңыз. Өзіңізге жақсы қарым-қатынас орнатыңыз, өзіңізбен жақын дос ретінде сөйлесіңіз және ештеңе істемейтін адам ғана қателеспейтінін ұмытпаңыз.
ӨЗІН-ӨЗІ САБОТАЖДАУ
Сіз ақыл-ой мен жеке мүдделеріңізге қарсы әрекет жасап көрдіңіз бе? Маңызды кездесу қарсаңында сауық кешінде ұзақ отырып қалу, қызықты іс-шараға тіркелуді кейінге қалдырып және оны сондықтан өткізіп алу, келешегі жоқ жұмыс орнында істеу немесе уытты қарым-қатынаста болу – өзін-өзі саботаждау әдістері өте көп. Сіз сылтау табасыз, үнемі кейінге қалдырып жүресіз, бір нәрсені істеуді «ұмытып», нәтижесінде сіз керемет мүмкіндіктерді қолдана алмай, өміріңізді өзгерте алмай қаласыз. Осы «бұзық істерді» ең алдымен қорқыныш сезіміңіз жасайды: мысалы, сіз жаңа және ерекше нәрсе жасаудан қорқасыз. Немесе сізді сәттілік қорқытады. Ия-ия, бұлай да болады. Мүмкін сіз көреалмаушылыққа тап болғыңыз келмейтін шығар, немесе сізге сәттілікпен бірге жауапкершілік пен міндеттемелер еселеніп келеді деп ойлайсыз, ал сіз оларды мойныңызға алғыңыз келмейді.
Не істейін?
Сіз бақытты болу мүмкіндігіңізді қалай, қай жерде және неліктен саботаждайтыныңызды біліп алыңыз. Содан кейін әр нақты жағдайда ақыл-ойыңызды қосып, өз пайдаңызға әрекет етуге тырысыңыз. Мысалы, сіз шаруаларыңызды кейінге қалдырып жатқаныңызды байқадыңыз: шаруалар тізімін жасаңыз, әр тармақты ішкі тармақтарға бөліп, орындай бастаңыз. Бұл өте жағымды нәрсе емес пе – орындалған шаруаларды сызып тастау, сонда жұмысты ары қарай жалғастыруға шабыт пайда болады!
ШЕКТЕЙТІН НАНЫМДАР
«Табысқа тек қажырлы еңбекпен қол жетуге болады», «Басқа амалым жоқ», «Бизнес деген өте қауіпті», «Мен ешнәрсеге әсер ете алмаймын, араласпағаным жөн». Бұл мәлімдемелерді не ортақтастыратын білесіз бе? Мұның бәрі іс-әрекет пен дүниетанымыңызды дәйектейтін шектеуші нанымдар. Олар жайдан-жай пайда болмайды – негізінен бұл ойлар бізге ата-аналарымыз бен туыстарымыздан келеді, бірақ кей нәрсе, әрине, жеке тәжірибеден туады. Мұндай сенімдер өмірге өте қатты әсер етеді – солардың септігінен біз өзімізге қатты армандауға мүмкіндік бермейміз және өзіміз қалаған нәрсені жасап көруге тырыспаймыз.
Не істейін?
Ойларыңызды түгендеп шығыңыз: өміріңізге көмектеспейтін нанымдарды жазып алыңыз. Содан кейін өзіңізге сұрақ қойыңыз: «Егер олай болмаса не болады?». Бастапқы сеніміңізді өзгертіп көріңіз де, егер сіз әлемге басқаша қарасаңыз, өміріңіз қалай өзгеретінін елестетіп көріңіз.
СӘЙКЕССІЗ ӨЗІН-ӨЗІ БАҒАЛАУ
Сіз тез жеңіліп, үнемі жаңа және ерекше нәрсе жасаудан қашасыз ба? Немесе сіз өзіңізді ең жақсы деп санайсыз да, әрқашан өзіңіздің керемет екеніңізді көрсетуге тырысып жүресіз бе? Осы және басқа да жағдайда сіздің өзін-өзі бағалауыңыз шындыққа жанаспайтыны жайлы айтылған, яғни өзіңіздің мүмкіндіктеріңіз бен шектеулеріңіз жайлы, күшті және әлсіз жақтарыңыз жайлы. Оның себебі, айналамыздағылар бала кезден бастап бізге жағымды және жағымсыз белгілер қояды («сен жалқаусың», «қолың қисық», «вундеркинд», «мінезің адам төзгісіз») сонда өзіміздің қандай екенімізді түсіну қиынға түседі.
Не істейін?
Өзіңізбен жақынырақ танысып алыңыз! Жаңа нәрселер жасап көріңіз, тәжірибе алыңыз және қандай қасиеттеріңіз бар және не істей алатындығыңыз туралы қорытынды жасаңыз. Осы білім негізінде сіз өзіңізге қандай міндеттер қою керектігін және оларға қалай қол жеткізуге болатындығын түсіне аласыз.
